Wat is een acute manie?
Een acute manie kan met enige regelmatig voorkomen bij mensen met een bipolaire stoornis. Een manie kan weken tot maanden duren in tegenstelling tot een hypomanie (de lichtere variant) die hooguit een week duurt. De persoon zelf voelt zich vaak geweldig. In werkelijkheid gaat het helemaal niet goed en kan de persoon zichzelf en zijn omgeving veel schade toebrengen. Een manie uit zich door extreem, vrolijk gedrag, maar ook door prikkelbaarheid en vaak boos worden. Onrustig, druk en impulsief gedrag zijn typerend voor een manie.
Oorzaken
Het is bekend dat een bipolaire stoornis voor 10 tot 15 procent genetisch bepaald is. Als beide ouders bipolair zijn, is de kans zelfs tot 50 procent aanwezig dat de stoornis wordt doorgegeven. Psychologische factoren zoals stress, trauma en slaapgebrek kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van een manie. Meer dan 60 procent van de volwassen patiënten geeft aan een stressvolle gebeurtenis te hebben meegemaakt voordat er een manische episode ontstond. Overmatig alcohol- en/of drugsgebruik kunnen de symptomen van een manie verergeren. Ook positieve gebeurtenissen zoals een nieuwe baan, geboorte van een kind of verhuizing kunnen een manie uitlokken.
Symptomen
De kernsymptomen van een manische episode zijn een voortdurend verhoogde en/of prikkelbare stemming die minimaal één week duurt. Tijdens een manie is er een beperking in het dagelijks functioneren. Er kunnen psychotische kenmerken aanwezig zijn zoals wanen en hallucinaties. De kenmerken van een manie zijn:
- Een afgenomen behoefte aan slaap;
- De neiging om meer te spreken dan normaal;
- Een opgeblazen gevoel van eigenwaarde of grootheidsideeën hebben;
- Een druk hoofd hebben en veel/vluchtige gedachtes hebben;
- Een slechte concentratie hebben en snel afgeleid zijn;
- Een toename van activiteiten op bijvoorbeeld sociaal gebied, school, werk of seksueel gebied.
- Het ondernemen van activiteiten met risicovolle gevolgen zoals veel geld uitgeven, onveilige seks hebben, riskante investeringen doen en gokken.
Behandeling
De duur van de behandeling verschilt per persoon en per situatie van weken tot enkele maanden. De onderhoudsbehandeling duurt jaren tot soms zelfs levenslang. Bij een acute manie is soms een gedwongen opname nodig: Dit gebeurt wanneer er sprake is van ernstig gevaar (bijvoorbeeld bij uitputting, agressief gedrag en dreiging tot suïcide). Ook wanneer er geen ziekte-inzicht is of wanneer iemand zijn behandeling weigert, kan iemand gedwongen worden opgenomen. Medicatie (vaak een stemmingsstabilisator en/of antipsychoticum) is van belang om de manie te doen laten verdwijnen. Psychotherapie (het leren omgaan met emoties) en psycho-educatie (het leren kennen van de aandoening) worden daarnaast vaak ingezet tijdens de behandeling. Voldoende slaap en een regelmatig dag- en nachtritme zijn van groot belang. Volledig herstel kan lang duren door de uitputting (en de vaak depressieve dip die na de manie komt). Gemiddeld duurt het een jaar om volledig te herstellen. Het gaat dan niet alleen om de symptomen die verdwijnen maar ook om het maatschappelijke en persoonlijke herstel waardoor er weer grip is op het eigen leven.
Voorkomen
Mensen met een bipolaire stoornis houden altijd kans om opnieuw in een manie te belanden. Dit kan na een paar maanden zijn maar het kan ook jaren duren voordat een nieuwe episode zich voordoet. Er zijn een aantal dingen die de kans op een terugval kunnen verkleinen. Het nemen van medicatie kan belangrijk zijn om een terugval te voorkomen. Ten tweede kan een signaleringsplan helpen om de signalen vroeger te herkennen zodat er sneller kan worden ingegrepen om erger te voorkomen. Verder zijn voldoende slaap en rust van belang. Een regelmatig leven wordt aanbevolen (wisselende werktijden worden afgeraden). Ook zijn sociale contacten belangrijk. Naasten kunnen vaak eerder opmerken dat het minder goed gaat, eerder dan dat de persoon dit zelf door heeft. Ten slotte is het aan te raden om niet te veel alcohol te drinken en geen drugs te gebruiken. Helaas is er geen garantie dat de manie nooit meer terugkomt maar je kunt je levensstijl wel zo aanpassen dat de kans op een terugval kleiner wordt.
Jara Blokzijl
Zoekfilters:
