Psychosegevoeligheid en naasten
Een psychose in je familie
Je familielid, partner, vriend of zus gedraagt zich vreemd. Een psychose is verwarrend en angstig, voor degene die psychotisch is, maar ook voor jou als naaste.
Hoe herken je een psychose?
We hebben het allemaal meegemaakt bij Ypsilon: je familielid vertoont vreemd gedrag. Hij hoort stemmen, is angstig of achterdochtig, verwaarloost zichzelf of heeft hallucinaties en/of waandenkbeelden. Hij trekt zich terug en verbreekt vriendschappen. Misschien maak je je ongerust. Het kan zijn dat je familielid een psychose heeft of krijgt. Hoe eerder een psychose wordt herkend en de behandeling wordt gestart, hoe groter de kans op een vollediger herstel. Er is dus alle reden om bij ongerustheid snel actie te ondernemen. De Ervaringenlijst (PQ-16, Nederlandse versie) is een test met 16 vragen over de ervaringen van je familielid. De test is niet bedoeld voor naasten, maar kan wel gebruikt worden om (samen) na te gaan of je terecht ongerust bent. En al of niet hulp te zoeken.
Hoe ga je als naaste om met psychose?
Als familielid, partner of vriend zie je vaak als eerste dat iemand zichzelf niet is of vreemd gedrag vertoont. Omgaan met iemand die psychosegevoelig is, is niet altijd gemakkelijk. Het kan lijken alsof je hem niet bereikt, alsof hij het contact met de werkelijkheid kwijt is. Het helpt niet om tegen de psychotische waarnemingen en gedachten in te gaan. Zijn ervaringen zijn voor hem wel degelijk echt. Het is belangrijk om het contact zo goed mogelijk te houden. Dat brengt rust. Dat wil niet zeggen dat je je familielid in alles gelijk moet geven. Mensen die psychosegevoelig zijn, zijn er niet altijd van te overtuigen dat zij hulp nodig hebben. Zeggen dat je je zorgen maakt en aandringen heeft geen zin. Het kan helpen om niet over zijn aandoening en symptomen te praten, maar over het dagelijks leven. Waar heeft hij last van, wat gaat goed of juist niet? Misschien zijn er (deel)oplossingen mogelijk? Je kunt ook eerlijk zeggen waar jij last van hebt. En je mag zeker grenzen stellen aan wat je aanvaardbaar vindt.
Zeg niet: ‘Er is niets om bang voor te zijn’, want hij ís bang. Luister naar wat hij over die angst kan vertellen.
Aandacht voor jezelf
Het is nogal wat als je familielid een psychose krijgt. Je bent misschien verdrietig omdat jullie dit moeten doormaken. Misschien ook boos, op je familielid of op zijn hulpverleners. Je voelt je schuldig, omdat je het niet eerder in de gaten hebt gehad. Of je bent bang wat de toekomst zal brengen. Stop deze gevoelens niet weg, maar praat erover. In de eerste plaats met je andere gezinsleden; zij maken tenslotte hetzelfde mee. Bovendien hebben jullie elkaars steun hard nodig. Respecteer dat ieder het op zijn eigen manier beleeft. Zoek geen schuldige, die is er niet. Ook jij hebt geen schuld. Veel naasten zoeken vooral hulp voor hun familielid, maar misschien heb jij zelf ook behoefte aan ondersteuning. In onderstaande video zie je waar jij als naaste terecht kunt.
Hier maakt Ypsilon zich sterk voor
- Ypsilon heeft een belangrijke rol gespeeld bij de totstandkoming van de zorgstandaard Psychose, waarin staat beschreven hoe de zorg voor mensen met psychosegevoeligheid eruit zou moeten zien. Ook schreven we mee aan de zorgstandaard Naasten die uiteindelijk de doorbraak werd om op een veel vriendelijker manier met naasten om te gaan.
- We ontwikkelden de workshops ‘Verbindende gespreksvaardigheden’. Zo’n 600 naasten hebben inmiddels geleerd om weer in contact te komen en te blijven met hun familielid.
- Als mede-initiatiefnemer van het online platform BovenJan zorgen we ervoor dat naasten van mensen met psychosegevoeligheid elkaar kunnen vinden en zich met elkaar kunnen verbinden, zowel online als offline.
Meer weten?
- De Ypsilonbrochure Help! Psychose in de familie geeft antwoord op veel vragen. Over de aandoening en het zorgaanbod, maar vooral over wat familie en naasten kunnen doen. Hoe ga ik om met mijn partner of zoon, met zijn hulpverlener en hoe zorg ik ook voor mezelf? Ook verkrijgbaar in het Arabisch.
- De Ypsilonbrochure Ziek? Hoezo ziek? kan helpen om de verbinding te herstellen tussen jouw belevingswereld en die van je familielid.
