Iedere dag overlijden er in Nederland gemiddeld vijf mensen aan zelfdoding. Naasten kunnen een essentiële rol spelen in de behandeling van mensen die suïcidale gedachten hebben. Toch werken hulpverleners nog onvoldoende met hen samen. Voor haar afstudeeronderzoek onderzocht Lise Davelaar hoe het beter kan. "Betrek naasten op vaste momenten in de behandeling."

Davelaar interviewde verpleegkundigen en ggz-agogen in een ambulant ggz-team in de regio Rotterdam-Rijnmond. Zij betrekken naasten op dit moment vooral in acute situaties, ziet ze. "Het is vooral reactief en bestaat uit telefonisch contact of een uitnodiging voor een gesprek. Hierbij krijgen naasten vooral informatie. En dat terwijl naasten juist een waardevolle bijdrage kunnen leveren."

Uit het onderzoek komt naar voren dat de samenwerking met naasten door verschillende belemmeringen wordt tegengehouden. "Zo willen niet alle cliënten dat hun naasten betrokken worden", aldus Davelaar. "Ook vormen een beperkt sociaal netwerk, taalbarrières, kennisgebrek van naasten en emotionele drempels belangrijke barrières."

Ze beveelt dan ook aan om naasten meer proactief beter bij de behandeling van hun familielid te betrekken. "Betrek naasten op vaste momenten in de behandeling, bijvoorbeeld bij het opstellen van het signaleringsplan en bij evaluaties. Ook apps, beeldverhalen en het in kaart brengen van het netwerk kan helpen. Daarnaast is structurele intervisie in teams een kans om barrières te bespreken en oplossingen te vinden."

Marjo Markx, specialist suïcidepreventie bij Ypsilon, is blij met de aanbevelingen die in het onderzoek worden gedaan. Maar al te vaak hoort ze van familieleden dat de samenwerking met hulpverleners te wensen overlaat of dat naasten onder het mom van 'privacy' zelfs buitenspel worden gezet. "Zeker op momenten waarop het met een cliënt niet goed gaat, worstelen veel professionals nog met de vraag hoe ze die samenwerking vorm kunnen geven zonder de privacywetgeving te schenden. Onnodig, want alles is allang bedacht en vastgelegd in de zorgstandaard Naasten. Ypsilon is bezig om die kennis beter te verspreiden onder zowel hulpverleners als naasten." Daarbij is het goed om te beseffen dat naasten niet alleen een waardevolle bron van informatie en steun zijn, maar ook zélf ondersteuning kunnen gebruiken, benadrukt ze. "Van alle mantelzorgers zijn juist naasten van mensen met ernstige psychische problemen het zwaarst belast. Zakken zij door het ijs, dan heb je er plotseling een cliënt bij."

Ben jij naaste van iemand met gedachten aan zelfdoding? Je staat er niet alleen voor! Praat erover in de community of bekijk de brochure, animatievideos en beeldverhalen van Ypsilon. Hierin vind je antwoord op veel vragen die je kunt hebben als je je familielid ziet worstelen met het leven.